Gezond Leven en odisee hogeschool zijn op zoek naar 20 zwangere vrouwen die roken

Dit kwalitatieve onderzoek is de eerste fase in de ontwikkeling van een nieuwe methodiek die helemaal draait rond deze vraag: hoe kwetsbare zwangere vrouwen die roken helpen met een rookvrije start voor moeder en kind?

Kinderen van zwangere vrouwen die blijven roken lopen grote gezondheidsrisico's. Niet alleen tijdens de zwangerschap en in de periode errond, maar gedurende de rest van hun leven.

Ook in Vlaanderen blijven veel vrouwen roken tijdens de zwangerschap. Het VIGeZ en Odisee Hogeschool willen daar iets aan veranderen. We gaan een een nieuwe methodiek ontwikkelen die een (begin van) oplossing wil bieden voor dit complexe maar urgente probleem. Het doel van die nieuwe aanpak is ervoor zorgen dat zwangere vrouwen en hun partner goed kunnen omgaan met hun tabaksverslaving, en dat de zwangere vrouw zelf een rookvrije start kan maken. We willen de einddoelgroep zelf betrekken bij de ontwikkeling van deze interventie. Omdat we geleerd hebben dat dit veel efficiënter is.

Roken tijdens de zwangerschap is een complexe maar schrijnende problematiek waarvoor we een (begin van) oplossing moeten zoeken. We vermoeden dat ook de vrouwen zelf zo’n oplossing wensen. Niet alleen omdat de meeste rokers in ons land willen stoppen, maar ook omdat de zwangerschap een ideaal moment is om dat te doen.

Lageropgeleide vrouwen roken meer tijdens de zwangerschap

Uit verschillende onderzoeksgegevens in Europa weten we dat roken tijdens de zwangerschap sterk bepaald wordt door de socio-economische context. In Vlaanderen blijft gemiddeld ongeveer 10% van de zwangere vrouwen roken, maar in lagere opleidings- en inkomenscategorieën gaat het over veel hogere cijfers. Onder meer uit een onderzoek van SWVG en Kind & Gezin blijkt dit:

“Vóór de zwangerschap is de proportie rokers bij lageropgeleide (geen hoger secundair onderwijs) vrouwen bijna 3 keer groter dan bij vrouwen die minstens hoger onderwijs hebben gevolgd. Tijdens de zwangerschap loopt deze verhouding zelfs op tot een factor 9 en na de zwangerschap tot een factor 7.”

Kansarmoede en gebrek aan mentale veerkracht

Uit een onderzoek van de Ugent en Odisee Hogeschool blijkt dat roken tijdens de zwangerschap ook samenhangt met kansarmoede, depressie en het ontbreken van mentale veerkracht. Stressreductie is voor zwangere vrouwen de belangrijke reden om te blijven roken, gevolgd door plezier en verslaving. Een bredere aanpak, die niet alleen focust op rookstop, is daarom nodig.

Gezondheidsvaardigheden versterken

Voor ons is dit geen verhaal van individuele leefstijl, maar veel meer van kansen krijgen om gezond te kunnen leven. Dat betekent dat we vooral omgevingsfactoren moeten aanpakken en gezondheidsvaardigheden moeten versterken.

We situeren de ontwikkeling van de methodiek in een breed kader van kansarmoede en mentale veerkracht. We gaan er niet vanuit dat we die complexe totaalproblematiek kunnen oplossen door het rookprobleem aan te pakken. Maar wel dat de aanpak van tabaksverslaving, die samenhangt met andere factoren van achterstelling, er mee voor kan zorgen dat de weerbaarheid en mentale veerkracht van deze vrouwen vooruitgaan.

Doelgroepen op de juiste manier bij de aanpak betrekken

De voorbije jaren hebben we gemerkt hoe essentieel de medewerking van de doelgroep, die we willen bereiken, is. We hebben in de ontwikkeling van methodieken, interventies en campagnes verschillende nuttige ervaringen opgedaan met verschillende doelgroepen van lageropgeleide rokers.

Naast de relevante intermediairs, die met de problematiek te maken krijgen, willen we bij de ontwikkeling van deze interventie dus ook de rokende zwangere vrouwen zelf betrekken. We willen op die manier goed aansluiten bij de Vlaamse realiteit. En oplossingen aanreiken binnen dat Vlaamse kader.

Als eerste fase in de ontwikkeling van de methodiek willen we daarom proberen om bij de vrouwen na te gaan hoe zij tegenover roken staan tijdens de zwangerschap. We gaan daarbij op zoek gaan naar hun noden en naar de barrières die er zijn om niet te roken tijdens de zwangerschap.

Bevraging van minstens 20 kwetsbare zwangere vrouwen

We zoeken 20 zwangere vrouwen die willen meewerken. De bevraging zal gebeuren via individuele face- to-face gesprekken. Dit deel van het onderzoek wordt uitgevoerd door één vrouwelijk lid van het team van Katrien de Wilde van Odisee Hogeschool. Dit team heeft veel ervaring met onderzoek over zwangerschap en roken en met kwalitatief onderzoek. We zijn ervan overtuigd dat de onderzoekster dit delicate onderwerp op de juiste manier zal kunnen aanbrengen bij de doelgroep.

De interviews

De interviews zullen plaatsvinden in de periode juni-november en steeds op een plaats waar de ondervraagde zich thuisvoelt (bij haar thuis, in het wijkgezondheidscentrum, …). De duur van het gesprek ligt vooraf niet vast. Dat hangt af van de ondervraagde en het verloop van het gesprek. Belangrijk is dat de ondervraagde zich goed voelt tijdens het gesprek.